Heiligen der Laatste Dagen geloven dat monogamie – het huwelijk tussen één man en één vrouw – de geldende wet van God aangaande het huwelijk is. In Bijbelse tijden gebood God sommigen van zijn volk om een meervoudig huwelijk aan te gaan – een huwelijk tussen één man en meer dan één vrouw. Sommige vroege leden van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen kregen dit gebod ook bij monde van Gods profeten, en gehoorzaamden het. Noot 1
De Bijbel bevat geen enkel vers waarin God polygamie gebiedt. Zie ook noot 1 bij het artikel Polygamie en gezinnen in Utah in de negentiende eeuw.
N.B. De huwelijksvorm waarin één man meerdere vrouwen heeft, heet eigenlijk polygynie (van het Grieks poly = veel, gyne = vrouw). Als een vrouw meerdere mannen heeft, heet dat polyandrie (Gr. andro = man). De huwelijksvorm van Joseph Smith, waarbij mannen en vrouwen tegelijk met meerdere vrouwen en mannen getrouwd waren, heet formeel polyamorie. In dit artikel wordt voor het gemak vooral de term polygamie gebruikt.
Nadat hij de openbaring had gekregen waarin hem werd geboden om meervoudige huwelijken aan te gaan, trouwde Joseph Smith met meerdere vrouwen en bracht deze praktijk onder de aandacht van naaste medewerkers. Noot 2
De chronologie van Joseph Smiths polygamie is anders dan hier wordt voorgesteld. Zijn eerste buitenechtelijke relatie dateert van 1833, de genoemde openbaring kwam pas 10 jaar en 27 vrouwen later.
Toen Joseph Smith in 1833 door zijn vrouw betrapt werd met hun 16-jarige inwonende dienstmeisje Fanny Alger, deed hij geen beroep op de Bijbel of op openbaring om zijn relatie te rechtvaardigen maar vroeg haar om vergeving. Zijn naaste medewerker Oliver Cowdery heeft het altijd een “affaire” genoemd (Wagoner 1989, pp. 5, 9-10).
In de tweede helft van de jaren 1830 werd de mormoonse situatie zowel in Missouri als in Ohio steeds onstabieler. Joseph Smiths reputatie en zijn toespelingen op polygamie zorgden voor veel geruchten, die zowel door de kerk als door Joseph Smith zelf ontkend werden (zie noot 15).
Hierin kwam pas verandering aan het begin van de jaren 1840, nadat de mormonen zich in hun eigen stad Nauvoo (Illinois) gevestigd hadden. Hier waande Joseph Smith zich veilig en begon in het openbaar proefballonnen op te laten over de invoering van polygamie naar Bijbels voorbeeld. De reacties hierop waren meestal niet positief, waarna hij zo’n voorstel weer temperde door bijvoorbeeld te stellen dat de tijd er nog niet rijp voor was (Newell & Avery 1994, pp. 95-96).
In een poging om zijn vrouw Emma te overtuigen, dicteerde Joseph Smith uiteindelijk op 12 juli 1843 een formele openbaring over polygamie. “En laat mijn dienstmaagd, Emma Smith, allen aanvaarden die zijn gegeven aan mijn dienstknecht Joseph, en die deugdzaam en rein zijn voor mijn aangezicht,” stond erin, “want Ik ben de Heer, uw God, en gij zult mijn stem gehoorzamen” (Leer & Verbonden 2004, p. 339).
Dit beginsel was een van de meest uitdagende aspecten van de herstelling – voor Joseph persoonlijk en voor andere kerkleden. Het meervoudig huwelijk beproefde hun geloof en lokte controverse en tegenstand uit. Er waren aanvankelijk maar weinig Heiligen der Laatste Dagen die de herstelling van een Bijbelse praktijk welkom heetten die hen volslagen vreemd was. Maar velen getuigden later van krachtige geestelijke ervaringen die hen hielpen hun twijfel te overwinnen en hen de moed gaven deze praktijk te aanvaarden.
Alhoewel de Heer het uitvoeren van – en later het stoppen met – meervoudige huwelijken in de laatste dagen gebood, gaf Hij er geen passende instructies bij hoe dit gebod gehoorzaamd moest worden. Grote sociale en culturele veranderingen brengen vaak misverstanden en moeilijkheden met zich mee. Kerkleiders en –leden ervoeren deze problemen toen zij gehoor gaven aan het gebod om meervoudige huwelijken te sluiten, en later opnieuw toen zij ermee stopten nadat kerkpresident Wilford Woodruff in 1890 een geïnspireerde verklaring had uitgegeven die bekend staat als “het Manifest” en die het einde inluidde van polygamie in de kerk. Bij dit alles probeerden de kerkleiders en –leden Gods wil te volgen. Noot 3
In deze alinea staan twee dingen die niet kloppen:
- Er waren wel degelijk “instructies hoe dit gebod gehoorzaamd moest worden”;
- Het Manifest was niet bedoeld om het einde van polygamie in te luiden.
Om met het laatste punt te beginnen: op dezelfde dag dat het Manifestaan de kerkleden ter goedkeuring werd voorgelegd, kreeg Byron Harvey Allred, die naar Salt Lake City was gereisd om met een nieuwe vrouw te trouwen, via kerkpresident Woodruff het advies om dit in het buitenland te doen (Allreds dagboek vind je hier, zoek naar de laatste vermelding van Woodruff).
In het Manifest ontkende Woodruff de gevallen van polygamie die de Commissie Utah ontdekt had maar inmiddels zijn deze gevallen uitvoerig gedocumenteerd en bewezen (Quinn 1985). Dat weerhield Woodruff er echter niet van om een jaar later onder ede nog een keer te liegen in een poging de door de overheid inbeslaggenomen bezittingen van de kerk terug te krijgen - de werkelijke reden voor het Manifest (Wagoner 1989, p. 149).
Wat betreft de instructies voor het uitvoeren valt op dat het er misschien niet veel waren, maar de regels die er wél waren, werden niet opgevolgd. Zo kent de Bijbel een verbod op polygame huwelijken tussen een man en twee zussen, of tussen een man en een moeder en haar dochter, maar beide praktijken kwamen regelmatig voor bij de mormonen (zie noot 1 bij het artikel Polygamie en gezinnen in Utah in de negentiende eeuw).
Ook Joseph Smith had relaties met meerdere zussen en met een moeder en haar dochter (zie dit overzicht van de vrouwen van Joseph Smith; mogelijk had hij ook een relatie met de moeder van Flora Woodworth, zie Compton 1997, p. 171).
Daarnaast hield Joseph Smith zich ook niet aan de regels uit zijn eigen openbaring. Daarin stond bijvoorbeeld dat polygame vrouwen maagden moesten zijn maar Joseph Smith had relaties met minstens 11 getrouwde vrouwen. Sommige meisjes, zoals Sarah Ann Whitney (17) en Flora Ann Woodworth (17), trouwden enkele maanden na het begin van hun relatie met Joseph Smith met andere mannen, wat volgens de openbaring overspel is. Ook moet volgens de openbaring de eerste vrouw toestemming geven voor polygame verbintenissen maar Joseph Smith ging de meeste daarvan aan zonder medeweten, laat staan toestemming, van zijn vrouw Emma.
Er zijn maar weinig details bekend over de eerste meervoudige huwelijken. Polygamie werd geleidelijk geïntroduceerd onder de eerste Heiligen, en de deelnemers werd gevraagd hun acties geheim te houden. Zij spraken niet in het openbaar over hun ervaringen noch schreven zij erover voordat de Heiligen der Laatste Dagen verhuisd waren naar Utah en de kerkleiders zich openlijk tot de praktijk bekenden. De historische bronnen over de vroege polygamie zijn daarom mager: er zijn maar weinig verslagen die details geven en latere herinneringen zijn niet altijd betrouwbaar. Enige onduidelijkheid zal rondom dit onderwerp altijd blijven bestaan. Net zoals de betrokkenen kijken wij ook “in een wazige spiegel” en worden gevraagd om geloof te hebben. Noot 4
Het is vreemd dat hier gesteld wordt dat er weinig bekend is. In eindnoot 29 citeren de auteurs zelf een artikel van apostel John A. Widtsoe waarin deze schrijft: “De literatuur en bestaande documentatie over het meervoudig huwelijk in Nauvoo in de dagen van Joseph Smith is zeer omvangrijk. Op het kantoor van de kerkhistoricus in Salt lake City liggen honderden beëdigde verklaringen over dit onderwerp. De meeste boeken en kranten- en tijdschriftartikelen kunnen daar ook gevonden worden” (Widtsoe 1946).
Naast deze honderden beëdigde verklaringen van de eerste Heiligen zijn ook veel historische documenten zoals trouwregisters, dagboeken, brieven, krantenartikelen, etc. bewaard gebleven, ook uit de jaren 1830 en 1840. Deze bevatten details over alle aspecten van de eerste meervoudige huwelijken. Deze bronnen zijn geen kwestie van geloof maar kunnen geraadpleegd worden.
De betrouwbaarheid van “latere herinneringen” kan aan deze bronnen getoetst worden maar door net te doen alsof deze bronnen niet bestaan, stellen de auteurs van dit artikel zichzelf vrij van dergelijk onderzoek. In plaats daarvan doen zij een beroep op het geloof van de lezer.
Overigens zal verderop in dit artikel blijken dat de betrouwbaarheid van “latere herinneringen” geen probleem vormt als die herinneringen passen in het verhaal dat de auteurs willen uitdragen.
Het begin van polygamie in de kerk
De openbaring over het meervoudig huwelijk werd pas in 1843 opgeschreven maar de eerste verzen doen vermoeden dat een deel ervan voortkwam uit Joseph Smiths studie van het Oude Testament in 1831. Mensen die Joseph goed kenden, verklaarden later dat hij de openbaring rond die tijd heeft gekregen. Noot 5
Dit is meteen het eerste voorbeeld van het gestelde in noot 4, namelijk dat de betrouwbaarheid van “latere herinneringen” niet in twijfel wordt getrokken als het de auteurs van dit artikel goed uitkomt, in dit geval om de chronologie van de gebeurtenissen naar hun hand te zetten.
De bronnen die bij deze alinea geciteerd worden, dateren van 1878 en 1887. Dit betekent niet per definitie dat de bronnen onbetrouwbaar zijn, maar gezien de afwezigheid van ondersteunend bewijs uit de tijd van Joseph Smith zelf, is enig voorbehoud op zijn plaats. Zie noot 2 voor de werkelijke chronologie.
De openbaring, die is opgenomen in de Leer en Verbonden (2004, pp. 332-341) stelt dat Joseph bad om te weten waarom God het gerechtvaardigd vond dat Abraham, Isaac, Jacob, Moses, David en Salomo vele vrouwen hadden. De Heer antwoordde dat hij hen geboden had om dit te doen. De Heiligen der Laatste Dagen geloofden dat zij in de laatste dagen leefden, die in de openbaringen de “bedeling van de volheid der tijden” wordt genoemd. Oude beginselen zoals profeten, priesterschap en tempels, zouden op aarde hersteld worden. Het meervoudig huwelijk was een van die beginselen. Noot 6
Dat polygamie als cultureel verschijnsel voorkomt in de Bijbel, staat buiten kijf maar het wordt in het christendom niet gezien als een gebod van God (zie ook noot 1).
De rechtvaardiging van polygamie met behulp van de stelling dat “God het gerechtvaardigd vond dat Abraham, Isaac, Jacob, Moses, David en Salomo vele vrouwen hadden” werd overigens al voorzien - en veroordeeld - in het Boek van Mormon:
“Maar het woord Gods bezwaart mij wegens uw grovere misdaden. Want zie, zo zegt de Heer: Dit volk begint in ongerechtigheid toe te nemen; zij begrijpen de Schriften niet, want zij trachten zich vrij te pleiten van het bedrijven van hoererij, wegens de dingen die geschreven staan over David en zijn zoon Salomo. Zie, David en Salomo hadden inderdaad vele vrouwen en bijvrouwen, hetgeen in mijn ogen een gruwel was, zegt de Heer (Boek van Mormon 2004, p. 151).
In veel culturen en religies was polygamie duizenden jaren toegestaan maar het werd door westerse culturen, op een enkele uitzondering na, afgewezen. In de tijd van Joseph Smith was monogamie de enige wettige huwelijksvorm in de Verenigde Staten. Joseph wist dat het meervoudig huwelijk de bevolking in woede zou doen ontsteken. Nadat hij het gebod had ontvangen, onderwees hij het aan een paar medewerkers maar deze leer werd niet breed verspreid in de jaren 1830. Noot 7
Er is geen enkel bewijs dat Joseph Smith een openbaring over polygamie ontving “in de jaren 1830”, noch dat hij dit “onderwees aan een paar medewerkers”. De bronnen die bij deze alinea geciteerd worden, ondersteunen dit ook niet:
De eerste bron betreft een hypotetische vraag aan Lorenzo Snow in 1892: “Zou Joseph Smith een openbaring gehad kunnen hebben...?”
De tweede bron betreft een toespraak van Orson Pratt uit 1869 waarin hij het tegendeel beweert van wat hier gezegd wordt, namelijk dat Joseph Smith in 1832 aangaf dat de tijd nog niet rijp was voor polygamie en dat de openbaring over polygamie daarom pas in 1843 werd gegeven.
De derde bron gaat helemaal niet over polygamie maar over de vraag of een niet nader genoemde man (mogelijk Martin Harris) met een indiaanse vrouw mocht trouwen. In de geciteerde brief wordt uitdrukkelijk gesteld dat de man eerst zijn echtscheiding in orde moest brengen om te voorkomen dat “het wettelijke gezag hem als een misdadiger zou oppakken” (Marquardt 2008; je kan de bron hier online lezen, zie de voorlaatste alinea van de brief van 6 december 1831).
Als God een moeilijke taak oplegt, stuurt hij soms bijkomende boodschappers om zijn volk aan te moedigen te gehoorzamen. Overeenkomstig dit patroon vertelde Joseph zijn medewerkers dat er tussen 1834 en 1842 drie keer een engel aan hem verscheen, die hem, telkens als hij twijfelde, gebood door te gaan met het meervoudig huwelijk. Bij de derde en laatste verschijning kwam de engel met een getrokken zwaard en dreigde Joseph te vernietigen als hij niet doorging en het gebod volledig gehoorzaamde. Noot 8
Dit is geen juiste voorstelling van zaken. De enige bron die aangeeft dat er in de genoemde periode drie keer een engel aan Joseph Smith verscheen, de derde keer met een getrokken zwaard, was Mary Rollins Lightner in 1905 (Hales 2010). Joseph Smith zei dit echter niet tegen “zijn medewerkers” maar tegen háár, in een ultieme poging haar te overtuigen een relatie met hem te beginnen (hij had haar voor het eerst benaderd in 1831, toen Mary nog maar twaalf jaar oud was, zie Newell & Avery 1994, p. 65).
Alle bronnen voor het engel-met-een-getrokken-zwaard-verhaal zijn van relatief late datum (de vroegste stamt uit 1853), lijken van elkaar afhankelijk en ontberen ieder ondersteunend bewijs uit de tijd van Joseph Smith zelf. De kans bestaat dus dat dit hele verhaal een verzinsel is dat achteraf bedacht is om de indruk te wekken dat Joseph Smith onder goddelijke dwang aan polygamie deed – een concept dat verder eigenlijk niet past in de mormoonse theologie.
Fragmentarisch bewijs geeft aan dat Joseph Smith het eerste gebod van de engel opvolgde door medio jaren 1830 in Kirtland, Ohio te trouwen met Fanny Alger. Verschillende Heiligen der Laatste Dagen die in Kirtland gewoond hadden, berichtten tientallen jaren later dat Alger, die in het huishouden van de Smiths werkte en woonde, met Joseph Smith trouwde nadat hij toestemming had gekregen van haar en haar ouders. Er is weinig bekend over dit huwelijk, en niets over de gesprekken tussen Joseph en Emma over Alger. Nadat Joseph en Alger uit elkaar gegaan waren, lijkt hij het onderwerp polygamie op een lag pitje gezet te hebben totdat de kerk verplaatst was naar Nauvoo, Illinois. Noot 9
Veel informatie over Fanny Alger dateert inderdaad van “tientallen jaren later”, te beginnen met de bronnen die bij deze alinea worden opgegeven. Deze stammen respectievelijk uit 1886-87, 1903, en 1896. Van alle historische bronnen die Fanny Alger vermelden, zijn dit de meest recente. Gezien de twijfels die de auteurs van dit artikel hebben over de betrouwbaarheid van “latere herinneringen” (zie noot 4), is dit een opmerkelijke keuze.
Of misschien ook niet, want de eerdere bronnen (tot 1842) spreken helemaal niet over een huwelijk met toestemming van Fanny’s ouders maar over een “vieze, vuile, smerige affaire” (Oliver Cowdery), “overspel” (Ebeneezer Robinson), “gedoe met een meisje” (Joseph Smith zelf), “onwettige gemeenschap” (Fanny Brewer) en een “onoorbaar voorstel” (Martin Harris).
Wat ook uit meerdere van deze bronnen duidelijk wordt, is dat Emma Smith aanvankelijk niks over de relatie wist, dat zij haar man tijdens seks met de 16-jarige Fanny betrapte (of dat zij erachter kwam toen Fanny’s zwangerschap zichtbaar werd), dat Joseph Smith zijn vrouw om vergeving vroeg, dat er daarna een einde kwam aan de relatie en dat Fanny het huishouden van de familie Smith verliet (of werd weggestuurd door Emma).
Geen enkele bron heeft het in dit verband over een gebod of een engel met een getrokken zwaard. Slechts één secundaire bron uit 1896 vermeldt dat de ouders van Fanny toestemming gegeven zouden hebben.
Meervoudig huwelijk en eeuwig huwelijk
De openbaring waarin polygamie onderwezen werd, was onderdeel van een grotere openbaring die Joseph Smith ontving over de mogelijkheid dat het huwelijk over de dood heen zou kunnen reiken, en dat een eeuwig huwelijk noodzakelijk was om de volheid te beërven die God voor zijn kinderen wil. Al in 1840 onderwees Joseph Smith aan apostel Parley P. Pratt dat Pratt en zij vrouw dankzij de “hemelse orde voor tijd en alle eeuwigheid” bij elkaar konden zijn. Joseph onderwees ook dat mannen zoals Pratt, die hertrouwd waren na het overlijden van hun eerste vrouw, onder de juiste voorwaarden voor eeuwig getrouwd konden zijn met (of verzegeld aan) hun vrouwen. Noot 10
Het onderscheid tussen een “eeuwig huwelijk” en een “meervoudig huwelijk” is een moderne interpretatie die niet noodzakelijk uit de tekst van Joseph Smiths openbaring volgt. Daarin wordt enkel gesproken over “deze wet” en “mijn wet” en “het nieuw en eeuwigdurend verbond”.
Het enige onderscheid dat in deze openbaring wordt gemaakt, is tussen een traditioneel, niet-mormoons huwelijk dat eindigt bij de dood en een huwelijk “door Gods woord” dat ook na de dood geldig blijft.
Het voor de eeuwigheid verzegelen van mannen en vrouwen werd mogelijk gemaakt door de herstelling van priesterschapssleutels en -verordeningen. Op 3 april 1836 verscheen de Oud-Testamentische profeet Elia aan Joseph Smith en Oliver Cowdery in de tempel in Kirtland, en herstelde de priesterschapssleutels die nodig waren om verordeningen voor de levenden en de doden uit te voeren, waaronder het verzegelen van gezinnen. Huwelijken die met behulp van priesterschapsgezag werden voltrokken, konden geliefden voor eeuwig aan elkaar verbinden, op voorwaarde van rechtschapenheid; huwelijken die gesloten werden zonder dit gezag zouden eindigen bij de dood. Noot 11
Deze alinea bevestigt het probleem met de chronologie dat al gesignaleerd werd in noot 2: Fanny Alger kan niet in 1833 aan Joseph Smith “verzegeld” zijn als het verzegelen van mannen en vrouwen pas drie jaar later mogelijk werd gemaakt.
Los daarvan is de verbinding tussen de gebeurtenissen van april 1836 en de “verzegelende macht” van latere oorsprong. Naar aanleiding van het verschijnen van Elia werden geen nieuwe verordeningen ingevoerd. De eerste verzegelingen tussen mannen en vrouwen dateren van 1843 en het verzegelen van kinderen aan hun ouders vond pas na de dood van Joseph Smith voor het eerst plaats (Buerger 1994, p. 61; Prince 1995, pp. 155-172).
Het verzegelen van mannen en vrouwen ontstond dus niet naar aanleiding van de verschijning van Elia maar in de context van Joseph Smiths openbaring van 1843 over polygamie.
Een huwelijk op basis van priesterschapsgezag betekende dat voortplanting en de uitbreiding van gezinnen voor eeuwig door zou gaan. Joseph Smiths openbaring over het huwelijk verklaarde dat “een voortzetting van nakomelingschap tot in alle eeuwigheid” nodig was om Gods bedoelingen met zijn kinderen waar te maken. Deze belofte werd gegeven aan alle echtparen die door priesterschapsgezag in de echt verbonden waren en die trouw bleven aan hun verbonden.
Polygamie in Nauvoo
Gedurende een groot deel van de westerse geschiedenis werd de keuze voor een huwelijkspartner gedicteerd door familiebelangen – economische, politieke en sociale overwegingen. Ouders hadden de macht om huwelijken te arrangeren of verbintenissen te verhinderen die zij niet goedkeurden. Tegen het einde van de achttiende eeuw begonnen romantiek en persoonlijke keuze te concurreren met deze traditionele motieven en praktijken. In Joseph Smith’s tijd stonden veel paren erop om uit liefde te trouwen, zoals hij zelf deed met Emma toen zij stiekem trouwden tegen de wil van haar ouders in. Noot 12
Liefde was wellicht niet de enige reden waarom Joseph Smith stiekem met Emma trouwde. Al jaren probeerde hij tevergeefs gouden platen in zijn bezit te krijgen, die hij beweerde gevonden te hebben op een heuvel bij zijn huis. Deze werden volgens hem bewaakt door een engel, die uiteindelijk als voorwaarde stelde dat Joseph Smith eerst moest trouwen voordat hij de platen zou mogen meenemen. De engel zei er niet bij met wie hij moest trouwen maar in zijn magische kijksteen zag hij dat het Emma moest zijn.
Eerdere pogingen om de platen mee naar huis te nemen waren mislukt en dit was Joseph Smiths laatste kans, anders zouden ze voorgoed in de aarde verdwijnen. Daarom wilde hij snel trouwen; het stiekeme was waarschijnlijk nodig omdat Emma’s vader geen hoge pet op had van de jonge schatgraver zonder vaste betrekking (Quinn 1998, pp. 163-164; Marquardt & Walters 1994, pp. 89-94).
De motieven van Heiligen der Laatste Dagen voor het meervoudig huwelijk waren eerder religieus dan economisch of romantisch van aard. Naast het verlangen om gehoorzaam te zijn, was de hoop om met familieleden in Gods tegenwoordigheid te leven ook een sterke motivatie. In de openbaring over het huwelijk beloofde de Heer de deelnemers “kronen van eeuwige levens” en “verhoging in de eeuwige werelden”. Mannen en vrouwen, ouders en kinderen, voorouders en nakomelingen zouden aan elkaar “verzegeld” worden, hun verbintenis zou tot in de eeuwigheid duren, in overeenstemming met Jezus’ belofte dat priesterschapsverordeningen op aarde bindend zouden zijn in de hemel. Noot 13
De stelling dat “de hoop om met familieleden in Gods tegenwoordigheid te leven ook een sterke motivatie” was om aan polygamie te doen, is in tegenspraak met het eerder veronderstelde onderscheid tussen een “eeuwig” en een “meervoudig” huwelijk (zie noot 10). Als de mormonen van Kirtland en Nauvoo dit onderscheid gemaakt hadden, was polygamie niet nodig “om met familieleden in Gods tegenwoordigheid te leven”.
Overigens denken de meeste niet-mormonen die in een leven na de dood geloven sowieso dat zij in het hiernamaals bij hun geliefden zullen zijn, maar dan zonder de voorwaarden en beperkingen die de mormoonse kerk daarbij oplegt.
Het eerste meervoudige huwelijk in Nauvoo vond plaats toen Louisa Beaman in april 1841 aan Joseph Smith werd verzegeld. Joseph trouwde met veel extra vrouwen en gaf toestemming aan andere Heiligen der Laatste Dagen om meervoudige huwelijken te sluiten. Noot 14
Tussen Fanny Alger (1833) en Lousia Beaman (1841) zat ook nog een relatie Lucinda Pendleton Harris in 1838 (Compton 1997, pp. 43-54). Het is niet duidelijk waarom deze verbintenis hier buiten beschouwing wordt gelaten, misschien omdat deze niet plaatsvond in Kirtland of Nauvoo maar in Missouri.
Polygamie verspreidde zich aanvankelijk langzaam. In juni 1844, toen Joseph stierf, waren naar schatting 29 mannen en 50 vrouwen een meervoudig huwelijk aangegaan, naast Joseph en zijn vrouwen. Toen de Heiligen in 1847 in de vallei van Salt Lake aankwamen, hadden tenminste 196 mannen en 521 vrouwen meervoudige huwelijken. Deelnemers aan deze vroege meervoudige huwelijken hadden toegezegd hun betrokkenheid erbij geheim te houden, waarbij zij uitkeken naar een tijd waarin de praktijk openlijk toegegeven kon worden.
Desondanks gingen er geruchten. Enkele gewetenloze mannen gebruikten deze geruchten om vrouwen te verleiden om samen met hen een ongeoorloofde verbintenis aan te gaan en hun “geestelijke vrouwen” te worden, zoals dat genoemd werd. Als dit ontdekt werd, werden de mannen van de kerk afgesneden.
De geruchten vormden voor leden en leiders de aanleiding om voorzichtig uitgedrukte ontkenningen op te stellen waarin “geestelijke vrouwen” en polygamie afgekeurd werden maar die zwegen over wat Joseph Smith en anderen zagen als door God opgedragen “hemelse” meervoudige huwelijken. In de verklaringen werd benadrukt dat de kerk geen andere huwelijkswet naleefde dan monogamie terwijl impliciet de mogelijkheid open gelaten werd dat individuen, op aanwijzing van Gods levende profeet, dat wel deden. Noot 15
Geruchten deden al de ronde sinds de affaire met Fanny Alger in 1833 en hadden in Ohio en Missouri ook al voor de nodige problemen en ontkenningen gezorgd. Maar de term “gerucht” is eigenlijk helemaal niet terecht aangezien Joseph Smith inderdaad relaties met vele vrouwen had. Het bleven echter geruchten omdat Joseph Smith en de andere kerkleiders in het openbaar bleven beweren dat zij niet aan polygamie deden.
Liegen is vanaf het allereerste begin een wezenlijk onderdeel geweest van de mormoonse polygamie (Hardy 1992). Joseph Smith loog tegen zijn vrouw, zijn medewerkers, zijn volgelingen en zijn omgeving. Zijn opvolgers logen tegen de autoriteiten, de rechter en de Senaat. En heden ten dage liegt de mormoonse kerk over polygamie in haar wervingsactiviteiten, haar curriculum en haar media-uitingen (zoals dit artikel).
Of deze verklaringen nu leugens of “voorzichtig uitgedrukte ontkenningen” worden genoemd, duidelijk is dat zij bedoeld waren – en zijn – om te misleiden.
Joseph Smith en polygamie
In de periode waarin het meervoudig huwelijk in de praktijk werd gebracht, maakten Heiligen der Laatste Dagen een onderscheid tussen verzegelingen voor tijd en eeuwigheid en verzegelingen alleen voor de eeuwigheid alleen. Verzegelingen voor tijd en eeuwigheid hadden ook betrekking op verplichtingen en relaties in dit leven, waaronder meestal ook de mogelijkheid van seksuele relaties verstaan werd. Verzegelingen enkel voor de eeuwigheid hadden alleen betrekking op relaties in het hiernamaals. Noot 16
Er is geen enkel bewijs dat de mormonen “in de periode waarin het meervoudig huwelijk in de praktijk werd gebracht” dit onderscheid maakten. Zoals gezegd in noot 10 kan op basis van de tekst van Joseph Smiths openbaring uit 1843 alleen onderscheid gemaakt worden tussen een huwelijk “voor tijd” en een huwelijk “voor tijd en alle eeuwigheid” – ook vandaag de dag nog steeds de enige twee vormen van mormoons kerkelijk huwelijk.
Het huwelijk “alleen voor de eeuwigheid” is een moderne term die niet voorkomt in welke primaire negentiende eeuwse bron dan ook (Quinn 1997, pp. 183-84; Compton 1997, pp. 12-15, 500).
Beide vormen van kerkelijk huwelijk die wél voorkomen in de mormoonse kerk, namelijk “voor tijd” en “voor tijd en alle eeuwigheid”, vormen het intsitutionele kader waarbinnen de huwelijkspartners seksuele relaties met elkaar mogen aangaan. Seks is ook toegestaan binnen een burgerlijk huwelijk maar seks buiten deze drie huwelijksvormen geldt als zeer zware zonde in het mormonisme.
De reden waarom de auteurs van dit artikel de categorie “alleen voor de eeuwigheid” hanteren, is waarschijnlijk om aannemelijk te maken dat sommige van Joseph Smiths “huwelijken” geen seksueel aspect hadden, en daarmee wellicht minder controversieel overkomen.
Vermits de categorie “alleen voor de eeuwigheid” echter niet bestaat, is er geen reden om aan te nemen dat Joseph Smiths relaties geen seksuele component hadden, temeer daar deze in zeker de helft van de gevallen met redelijke zekerheid aangetoond kan worden - wat relatief veel is voor een tijd waarin niet openlijk over seksualiteit werd gesproken.
Er zijn aanwijzingen dat Joseph Smith deelnam aan beide soorten verzegeling. Het exacte aantal vrouwen aan wie hij tijdens zijn leven verzegeld is, is niet bekend vanwege het fragmentarische bewijs. Sommige vrouwen die aan Joseph Smith verzegeld waren, verklaarden later dat hun huwelijken voor tijd en eeuwigheid waren, terwijl anderen aangaven dat hun relaties enkel voor de eeuwigheid waren. Noot 17
De eindnoot bij deze alinea meldt dat de beste schattingen van het aantal vrouwen van Joseph Smith tussen de 30 en 40 liggen. Op mormonisme.nl wordt hoofdzakelijk gebruik gemaakt van het onderzoek van Todd Compton, die op 33 vrouwen uitkomt (exclusief Emma). Quinn (2012) stelt dat er ook voldoende bewijs is dat Esther Dutch, Hannah Ann Dubois, Mary Heron Snyder en Lydia Kenyon Carter aan Joseph Smith verzegeld waren hadden, en zet de teller daarmee op 37. Smith (1994) komt na uitvoerig demografisch onderzoek zelfs op 43.
Dat een aantal van deze vrouwen “aangaven dat hun relaties enkel voor de eeuwigheid waren” is niet waar (zie noot 16 maar zie ook Quinn 2012 voor één mogelijke uitzondering).
De meesten van hen die aan Joseph Smith verzegeld waren, waren tussen de 20 en 40 jaar oud ten tijde van hun verzegeling aan hem. Fanny Young was met 56 jaar de oudste. De jongste was Helen Mar Kimball, de dochter van Heber C. en Vilate Murray Kimball, twee naaste vrienden van Joseph. Zij werd enkele maanden voor haar 15de verjaardag aan Joseph verzegeld. Noot 18
De gekozen leeftijdsgrenzen “tussen de 20 en 40 jaar oud” lijken willekeurig gekozen en verhullen de werkelijke leeftijdsverdeling van Joseph Smiths vrouwen:
Op bovenstaande grafiek is te zien dat Joseph Smith een sterke voorkeur had voor vrouwen die jonger tot veel jonger waren dan zijn hijzelf. De oudere vrouwen, zoals Patty Bartlett (47) en Elizabeth Davis (50) werden ingezet om het vertrouwen van jongere meisjes en vrouwen te winnen (Smith 1994; Compton 1997, pp. 179, 254-55, 260, 262).
Een huwelijk op die leeftijd is vandaag de dag ongepast maar was wettelijk toegestaan in die tijd, en sommige vrouwen trouwden met een jaar of 15. Helen Mar Kimball zei over haar verzegeling dat die “alleen voor de eeuwigheid” was, wat impliceert dat de relatie niet seksueel was. Na Josephs dood hertrouwde Helen en werd een uitgesproken verdediger van hem en polygamie. Noot 19
Ongeveer 1% van alle Amerikaanse meisjes in de jaren 1840 trouwden op hun vijftiende of jonger, meestal met een leeftijdsgenoot (bron; zie ook noot 14 van het artikel Polygamie en gezinnen in Utah in de negentiende eeuw). Slechts 9% van de mannen van Joseph Smiths leeftijd trouwden met tieners. De gemiddelde leeftijd waarop Amerikanen in 1840 trouwden, was ruim 22 jaar, zoals te zien is op onderstaande grafiek uit een van de bronnen die bij deze alinea geciteerd wordt:
Joseph Smiths gedrag was dus verre van normaal, ook voor die tijd. Bovendien is het misleidend om te stellen dat “een huwelijk op die leeftijd wettelijk was toegestaan in die tijd” want Joseph Smiths polygame “huwelijken” waren sowieso onwettig, ongeacht de leeftijd van de betrokkenen.
Ook staat nergens in Helen Mar Kimball’s autobiografische geschriften die bij deze alinea als bron vermeld worden dat haar verzegeling “alleen voor de eeuwigheid” was (dit is een opzettelijk uit zijn verband gerukt citaat). Wat er wel in staat, is het volgende:
Helen werd uitgehuwelijkt door haar vader: “Omdat hij heel graag met de profeet Joseph verbonden wilde zijn, bood hij mij aan hem aan; dit hoorde ik achteraf uit de mond van de profeet zelf. Mijn vader had maar één lammetje en legde dat gewillig op het altaar; hoe wreed was dit voor mijn moeder, wier emoties al zo beproefd waren dat ze er bijna onder bezweek” (Compton 1997, p. 498).
Helen dacht dat haar huwelijk alleen voor de vorm zou zijn maar kwam bedrogen uit: “Ik zou nooit aan Joseph verzegeld zijn als ik had geweten dat het méér dan een ceremonie zou zijn. Ik was jong en ze hebben me misleid door te zeggen dat de zaligheid van ons hele gezin er vanaf hing” (Wagoner 1989, p. 53).
Hiermee doelde Helen op de belofte waarmee Joseph Smith haar probeerde te overtuigen: “Als je deze stap neemt, zal dit je eigen eeuwige verlossing en verhoging verzekeren, alsmede die van je vaders gezin en al je familie. Deze belofte was zo groot, dat ik mijzelf vrijwillig overgaf om zo’n glorieuze beloning te kopen” (Compton 1997, p. 499).
Naast deze emotionele manipulatie werd Helen ook zwaar onder tijdsdruk gezet: “Mijn vader gaf mij 24 uur om erover na te denken. Het ene moment was ik skeptisch, dan geloofde ik weer, dan twijfelde ik. Ik dacht aan de liefde en zachtaardigheid die hij voor zijn enige dochter voelde en wist dat hij me niet zomaar zou verstoten. Dat was het enige overtuigende bewijs dat ik had dat dit goed was. Ik wist dat hij me te goed kende om mij iets te onderwijzen dat niet rein, deugdzaam en verheven was; niemand anders had mij er op dat moment toe kunnen brengen een leer te aanvaarden die zo uitermate weerzinwekkend was en zo indruiste tegen alle bestaande ideeën en tradities” (Compton 1997, pp. 498-499).
Los van de manier waarop Helen zich op veel latere leeftijd heeft uitgelaten over polygamie en Joseph Smith, koesterde zij geen enkele illusie dat polygamie de betrokken vrouwen iets te bieden had: “Aan de vrouwen die tot deze orde toetraden, kon geen enkele aardse reden gegeven worden. Zij moesten hun leven offeren voor eeuwige glorie en zaligheid” (Compton 1997 p. 349).
De auteurs van dit artikel schatten terecht in dat een dergelijke relatie “vandaag de dag ongepast” gevonden wordt. Het is niet waarschijnlijk dat dit in de jaren 1840 anders was.
Na zijn huwelijk met Louisa Beaman en voordat hij met andere alleenstaande vrouwen trouwde, werd Joseph Smith verzegeld aan een aantal vrouwen die al getrouwd waren. Noch deze vrouwen noch Joseph hebben veel over deze verzegelingen gezegd maar meerdere vrouwen zeiden dat deze alleen voor de eeuwigheid waren. Andere vrouwen lieten geen verslagen na, waardoor onbekend is of hun verzegelingen voor tijd en eeuwigheid waren, of alleen voor de eeuwigheid. Noot 20
Deze vrouwen (12 tot 14 volgens de eindnoot bij deze alinea) hebben net zo veel over hun relaties met Joseph Smith gezegd en geschreven als de andere (zie noot 4) en voor deze relaties is net zo min bewijs dat ze “alleen voor de eeuwigheid waren” als voor de andere (zie noot 16). In tegendeel, net als bij de andere is er voldoende eerstehands bewijs voor een seksuele relatie tussen Joseph Smith en een significant deel van deze vrouwen (Quinn 2012).
Er zijn meerdere verklaringen mogelijk voor deze praktijk. Deze verzegelingen zouden een manier kunnen zijn om een eeuwige band of verbintenis te scheppen tussen Josephs familie en andere families in de kerk. Deze banden waren zowel verticaal, van ouder naar kind, als horizontaal, van de ene familie naar de andere. Vandaag de dag worden zulke banden gemaakt door tempelhuwelijken van mensen die ook aan hun biologische families verzegeld zijn, waardoor families aan elkaar verbonden worden. De verzegelingen van Joseph Smith aan getrouwde vrouwen kan een vroege manier geweest zijn om families aan elkaar te knopen. Noot 21
Deze en de volgende twee “mogelijke verklaringen” zijn pure speculaties waarvoor geen enkel ondersteunend bewijs is. Op basis van werkelijk beschikbare bronnen (in tegenstelling tot de veronderstelde gevoelens en gedachten van Joseph Smith en niet nader genoemde “gelovige vrouwen”) kunnen eigenlijk alleen de volgende twee verklaringen opgesteld worden:
Nageslacht. Het officiële doel van de mormoonse polygamie was voortplanting. Lange tijd is gedacht dat Joseph Smith een tiental kinderen bij diverse van zijn vrouwen verwekt had, waaronder tenminste vier reeds getrouwde vrouwen (Quinn 2012). Inmiddels zijn de meeste van deze claims met behulp van DNA-onderzoek ontzenuwd (Groote 2011) maar het relevante feit is niet, zoals Quinn terecht opmerkt, of de kinderen daadwerkelijk van Joseph Smith waren, maar dat de moeders dachten dat dit een mogelijkheid was. Dit toont aan dat Joseph Smith seksuele relaties met deze vrouwen had en dat het verwekken van nageslacht als verklaring voor zijn gedrag in overweging genomen moet worden – wat de auteurs van dit artikel niet willen.
Loyaliteit. Joseph Smith testte de loyaliteit van zijn naaste medewerkers door hen om hun vrouwen en dochters te vragen. Mannen die hieraan meededen, traden op die manier toe tot een kleine kring vertrouwelingen, kregen hoge kerkfuncties en werden zelf ook aangemoedigd om relaties te beginnen met andere vrouwen (Wagoner 1989, p. 41).
De meeste, zo niet alle eerste echtgenoten in Nauvoo, lijken tijdens Joseph Smiths leven in hetzelfde huishouden te zijn blijven wonen als hun vrouwen, en er zijn nagenoeg geen klachten over deze verzegelingen met Joseph Smith gedocumenteerd. Noot 22
Dat er weinig klachten “over deze verzegelingen” bekend zijn, is ook weer een misleidende opmerking. Om te beginnen waren de eerste echtgenoten er vaak niet van op de hoogte dat hun vrouwen een relatie met Joseph Smith aangingen (hoewel de meesten er achteraf wel weet van hadden). Dit gold zeker voor Orson Hyde (was op zending) en Adam Lightner (was op reis) en mogelijk ook voor George Harris, Windsor Lyon, David Sessions en Jonathan Holmes.
Ten tweede wordt bij “deze verzegelingen” een hele groep mensen buiten beschouwing gelaten die niet gediend waren van Joseph Smiths aanzoeken en daar wel degelijk klachten over hadden. Eén van hen, William Law, richtte samen met andere dissidenten een krant op om onthullingen over polygamie en ander wangedrag te doen. Als burgemeester van Nauvoo liet Joseph Smith de drukpers en de eerste oplage vernietigen. Daarop werd hij gearresteerd en terwijl hij in de gevangenis zijn rechtzaak afwachtte, werd hij door een woedende menigte vermoord. Klachten over polygamie hebben dus rechtstreeks tot de dood van Joseph Smith geleid.
Ten derde zijn er wel degelijk klachten bekend van eerste echtgenoten. Zo schreef kerkleider Daniel Wells over Albert Smith (geen familie van), de eerste echtgenoot van Esther Dutcher: “Hij was erg aangedaan door het verlies van zijn eerste vrouw. Het lijkt erop dat zij in Nauvoo verzegeld was aan Joseph de profeet, hoewel ze ook zijn [Alberts] vrouw bleef. Ze heeft zowat zijn hart gebroken toen ze het hem achteraf vertelde, en daarbij te kennen gaf dat ze voornemens was aan deze relatie vast te houden” (Daniel H. Wells aan Joseph F. Smith, 25 juni 1888, geciteerd in Quinn 2012).
Ook Henry Jacobs, wiens vrouw Zina Huntington eerst een polygame relatie aanging met Joseph Smith en daarna met diens opvolger Brigham Young, had het er moeilijk mee: “O, hoe gelukkig zou ik zijn als ik jou en de kleintjes weer eens een keer kon zien. Ik ben zo ongelukkig, er is voor mij, och arme, geen rust, jij bent mijn vreugde maar mijn hoop is vervlogen. O Zina, kan ik, zal ik jou ooit weer krijgen?” In een andere brief schreef hij: “Zina, ik zal nooit van gedachten veranderen, ik koester nog dezelfde liefde die nooit verloren zal gaan. Ik mopper noch klaag over de bedoelingen van God maar ik voel me alleen, heb niemand om mee te praten, om de mijne te noemen” (de vertaling van deze liefdesbrieven is iets vrijer dan gebruikelijk op mormonisme.nl om het sentiment goed weer te kunnen geven, zie Wagoner 1989, p. 45 voor de oorspronkelijke teksten).
Deze verzegelingen zouden ook verklaard kunnen worden door Josephs terughoudendheid om aan polygamie te beginnen vanwege het verdriet dat hij zijn vrouw Emma daarmee zou doen. Misschien geloofde hij dat verzegelingen aan getrouwde vrouwen in overeenstemming zouden zijn met Gods gebod zonder dat hij normale huwelijkse relaties zou hoeven te onderhouden. Dit zou kunnen verklaren waarom de engel Joseph volgens Lorenzo Snow berispte vanwege zijn bedenkingen bij polygamie, zelfs nadat hij er al mee was begonnen. Volgens deze interpretatie zou Joseph na deze reprimande weer vooral aan alleenstaande vrouwen verzegeld zijn. Noot 23
Zoals gezegd in noot 21 is deze verklaring puur speculatief. Zij is gebaseerd op het lezen van Joseph Smiths gedachten en emoties, een twijfelachtig verhaal over een engel (zie noot 8) en een niet-bestaand concept van een huwelijk zonder “huwelijkse relaties” (zie noot 16).
Een andere mogelijkheid is dat, aangezien de levensverwachting in die tijd korter was dan tegenwoordig, gelovige mormoonse vrouwen een aandrang voelden om door het gezag van het priesterschap verzegeld te worden. Veel van deze vrouwen waren getrouwd met niet-mormonen of ex-mormonen, en meerdere van deze vrouwen gaven later te kennen niet gelukkig te zijn in hun huidige huwelijk. In een tijd waarin echtscheiding moeilijk was, zouden deze vrouwen geloofd kunnen hebben dat een verzegeling aan Joseph Smith hen zegeningen zou kunnen geven die zij anders niet zouden krijgen in het hiernamaals. Noot 24
Deze verklaring is niet alleen volkomen speculatief maar ook gebaseerd op een onjuiste weergave van de feiten. Van de 11 getrouwde vrouwen op de lijst van Compton (1997), hadden er maar drie geen mormoonse echtgenoot (Mary Elizabeth Rollins, Sarah Kingsley en Ruth Vose; Presendia Lathrops echtgenoot was een ex-mormoon).
Ook was echtscheiding niet moeilijk, zeker niet gezien de losse huwelijksmoraal die de mormonen erop nahielden. Van Joseph Smiths 11 getrouwde vrouwen (wederom volgens Compton) hebben er 5 hun eerste echtgenoot verlaten (Lucinda Pendleton tussen 1846-1850, Zina Huntington in 1847, Presendia Lathrop in 1845, Marinda Johnson in 1870 en Elizabeth Davis in 1846).
Los van deze feitelijke onjuistheden is in noot 11 al beschreven dat het idee van verzegelen ontstaan is in de context van polygamie, niet andersom. Verzegelen en polygamie waren synoniemen. De stelling dat “gelovige mormoonse vrouwen een aandrang voelden om door het gezag van het priesterschap verzegeld te worden” is hetzelfde als de stelling dat gelovige mormoonse vrouwen een aandrang voelden om tot polygamie over te gaan – iets wat door alle bronnen wordt tegengesproken.
De vrouwen die een polygame verbintenis aangingen met Joseph Smith riskeerden hun reputatie en zelfrespect door geassocieerd te worden met een beginsel dat zo vreemd was aan hun eigen cultuur en dat zo makkelijk verkeerd begrepen kan worden door anderen. “Ik bracht een groter offer dan mijn leven,” zei Zina Huntington Jacobs, “want ik verwachtte niet dat ik ooit nog als eerbare vrouw gezien zou worden”. Desondanks schreef ze: “Ik onderzocht de schriften en door nederig gebed tot mijn Hemelse Vader kreeg ik een getuigenis voor mezelf”. Na Josephs dood verhuisden de meeste vrouwen die aan hem verzegeld waren met de Heiligen mee naar Utah, bleven getrouwe kerkleden en verdedigden zowel Joseph als het meervoudig huwelijk. Noot 25
Vrouwen die een polygame verbintenis met Joseph Smith afwezen, riskeerden ook hun reputatie. Als zij Joseph Smiths aanzoeken bleven weigeren, werd hun goede naam in het openbaar door het slijk gehaald om de aandacht van de oneerbare voorstellen zelf af te leiden. Zo werd Sarah Pratt van overspel beschuldigd, Martha Brotherton werd in de krant een “hoer” en een “afstammeling van Jezebel” genoemd, en Nancy Rigdon een “beruchte prostituee” (Wagoner 1986).
Na Josephs dood werden zijn vrouwen herverdeeld onder andere kerkleiders. Brigham Young nam er tussen de 7 en 9 over, zijn raadgever Heber C. Kimball 11. De overige vrouwen gingen naar andere hoge kerkleiders zoals George A. Smith, Amasa Lyman, Ezra Taft Benson en anderen (Compton 1997, p. 83).
Hiermee werd de basis gelegd voor de manier waarop de mormonen in de tweede helft van de negentiende eeuw polygamie zouden uitoefenen: “als een statussymbool en als teken dat iemand tot de mormoonse machtselite behoort” (Zeitzen 2008, p. 99; zie ook noot 11 bij het artikel Polygamie en gezinnen in Utah in de negentiende eeuw).
Joseph en Emma
Polygamie was moeilijk voor alle betrokkenen. Voor Joseph Smiths vrouw Emma was het een ondragelijke beproeving. Verslagen van Emma’s reacties zijn karig; ze heeft zelf geen verslagen achtergelaten, waardoor het onmogelijk wordt om haar gedachten te reconstrueren. Noot 26
Dit is de derde keer dat gesteld wordt dat er weinig bekend is over een bepaald aspect van Joseph Smiths polygamie, terwijl dat helemaal niet waar is (zie noot 4 en noot 20). Wel waar is dat de mormoonse kerkleiders lange tijd geprobeerd hebben om Emma Smith dood te zwijgen omdat zij na de moord op Joseph Smiths haar eigen weg koos en niet met de grootste groep mormonen mee ging naar Utah. Pas in 1979 verscheen er voor het eerst in meer dan 100 jaar een artikel over Emma Smith in het maandblad van de kerk, overigens zonder melding te maken van polygamie want ook dat hebben de kerkleiders vóór de komst van internet lange tijd genegeerd in officiële publicaties.
De beste biografie over Emma Smith op dit moment is het boek Mormon Enigma: Emma Hale Smith van Linda King Newell en Valeen Tippetts Avery. Het is 394 pagina’s lang, bevat een bibliografie van gepubliceerde bronnen van ruim 14 pagina’s, meer dan 50 historische kranten, en dagboeken, notulen, brieven en (auto)biografieën uit 85 archiefcollecties. Uit al deze bronnen wordt glashelder hoe Emma Smith zich voelde over de buitenechtelijke relaties van haar man: verraden, bedrogen, gekwetst, verdrietig, boos, getergd en vernederd.
Het boek van Newell en Avery wordt echter niet geciteerd in dit artikel, waardoor de auteurs wederom kunnen doen alsof er maar weinig bekend is over zaken waar zij niet over willen schrijven.
Joseph en Emma hielden veel van elkaar en respecteerden elkaar zeer. Nadat hij met polygamie begonnen was, stortte hij zijn hart uit in zijn dagboek over zijn “geliefde Emma”, die hij beschreef als zijn “onverschrokken, standvastige en vastberaden, onveranderlijke, liefdevolle Emma”. Na Josephs dood bewaarde Emma een lok van zijn haar in een hanger die zij om haar nek droeg.
Emma keurde vier van Joseph Smiths meervoudige huwelijken in Nauvoo tijdelijk goed en accepteerde alle vier vrouwen in haar huishouden. Misschien konden ook andere huwelijken haar goedkeuring wegdragen. Maar Emma was waarschijnlijk niet op de hoogte van al Josephs verzegelingen. Haar opvatting over polygamie was weifelend, de ene keer ondersteunde ze het en de andere keer wees ze het af. Noot 27
De volgorde klopt niet helemaal. Deze vier vrouwen (de zusjes Emily & Eliza Partridge en Sara & Maria Lawrence, respectievelijk 19, 22, 17 en 19 jaar oud) woonden al in het huishouden van de Smiths voordat Emma toestemming gaf. De zusjes Lawrence waren hun pleegkinderen. Met de zusjes Partridge was Joseph Smith twee maanden eerder al getrouwd, zonder Emma’s toestemming. Om problemen te voorkomen, werd dit niet aan Emma verteld maar werd de meervoudige huwelijksceremonie nog een keer overgedaan. Zelfs toen Emma akkoord ging met polygamie, werd zij nog door haar man bedrogen (Newell & Avery 1994, p. 142-143).
De toestemming was echter van korte duur. Blijkbaar had Emma niet door dat Joseph Smiths meervoudige huwelijken ook een seksuele component hadden. Nog dezelfde avond vond zij haar man in de kamer van Eliza Partridge en “vanaf dat moment,” schreef Emily in haar dagboek, “werd Emma onze bittere vijand” (Newell & Avery 1994, p. 143-144; Smith 1994).
De speculatie dat ook andere huwelijken Emma’s goedkeuring misschien konden wegdragen, is nergens op gebaseerd – ze wist immers niets van die huwelijken af. Deze vier zijn de enige waar Emma Smith gedurende een paar uur toestemming voor heeft gegeven, waarna ze er onmiddellijk spijt van kreeg.
Gedurende de twee maanden waarin dit alles speelde, was Emma Smiths houding ten opzichte van polygamie inderdaad weifelend. De rest van haar leven was ze er mordicus tegen. Tot aan haar dood heeft zij tegen beter weten in volgehouden dat Joseph Smith nooit aan polygamie gedaan heeft.
In de zomer van 1843 dicteerde Joseph Smith de openbaring over het huwelijk, een lange en ingewikkelde tekst die zowel heerlijke beloftes als strenge waarschuwingen bevatte, sommige gericht aan Emma. De openbaring instrueerde vrouwen en mannen dat zij Gods wetten en geboden moeten gehoorzamen om de volheid van zijn heerlijkheid te ontvangen.
De openbaring over het huwelijk vereist dat een vrouw toestemming geeft voordat haar man een meervoudig huwelijk kan aangaan. Maar aan het einde van de openbaring zegt de Heer dat de man “vrijgesteld is van de wet van Sara” (waarmee vermoedelijk de eis bedoeld wordt dat de man toestemming van zijn eerste vrouw krijgt alvorens ook met andere vrouwen te trouwen) als de vrouw “deze wet niet aanneemt” (het gebod om een meervoudig huwelijk aan te gaan). Noot 28
De “wet van Sara” is dus niet meer dan een wassen neus. De eerste vrouw moet toestemming geven maar als zij dat niet doet, mag het meervoudige huwelijk toch doorgaan.
Nadat Emma zich tegen het meervoudig huwelijk had gekeerd, zat Joseph met een afschuwelijk dilemma: kiezen tussen de wil van God en de wil van zijn geliefde Emma. Hij dacht wellicht dat Emma’s afwijzing van polygamie hem vrijstelde van de wet van Sara. Haar beslissing om “de wet niet te ontvangen” gaf hem de ruimte om met meer vrouwen te trouwen zonder haar toestemming. Noot 29
Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat Joseph Smith al 22 bijvrouwen had voordat hij Emma voor het eerst over polygamie vertelde. Hij had zijn keuze dus allang gemaakt zonder zijn vrouw Emma ook maar in de gelegenheid te stellen haar mening te geven.
Vanwege Josephs voortijdige dood en Emma’s beslissing om in Nauvoo te blijven en niet meer over polygamie te praten nadat de kerk westwaarts getrokken was, blijven veel aspecten van hun verhaal een zaak tussen hun beiden.
Beproeving en getuigenis door de geest
Jaren later, in Utah, bespraken bespraken de deelnemers aan het meervoudig huwelijk in Nauvoo hun motieven om eraan mee te doen. In het Boek van Mormon had God monogamie tot de norm verklaard; maar op sommige momenten gebood hij polygamie zodat zijn volk een “rechtvaardig nakomelingschap voor hem” konden opwekken . Het meervoudig huwelijk leidde inderdaad tot een toegenomen aantal kinderen van gelovige ouders. Noot 30
Dit is onjuist. De mormoonse polygamie leidde tot lagere aantallen kinderen dan in een monogame maatschappij waarschijnlijk geboren zouden zijn (zie noot 6 van het artikel Polygamie en gezinnen in Utah in de negentiende eeuw).
Sommige Heiligen zagen in het meervoudig huwelijk ook een louterend process van opoffering en geestelijke verbetering. Volgens Helen Mar Kimball had Joseph Smith gezegd dat “het naleven van dit beginsel de zwaarste beproeving zou zijn die de Heiligen ooit zouden moeten doorstaan als test van hun geloof”. Hoewel het een van de “heftigste” beproevingen in haar leven was getuigde zij dat het ook “een van de grootste zegeningen” was. Haar vader, Heber C. Kimball, was het daarmee eens: “Ik heb nooit meer verdriet gevoeld,“ zei hij over het moment waarop hij over polygamie hoorde in 1841. “Ik huilde dagenlang. (...) Ik had een goede vrouw. Ik was tevreden”.
Het besluit om mee te doen aan een dergelijke zware beproeving kwam meestal pas na ernstig gebed en intensief zelfonderzoek. Toen Brigham Young over het meervoudig huwelijk hoorde, was dat “de eerste keer in mijn leven dat ik naar het graf verlangde,” zei hij. “Ik moest onophoudelijk bidden en geloof oefenen, en de Heer openbaarde mij de waarheid ervan, en dat was genoeg voor mij”. Heber C. Kimball vond pas berusting nadat zijn vrouw Vilate een visioen had waarin de juistheid van polygamie bevestigd werd. Vilates dochter zou zich later herinneren dat haar moeder haar vertelde “dat ze nog nooit zo’n gelukkige man gezien had als vader toen ze het visioen beschreef en hem vertelde dat ze er vrede mee had en dat ze wist dat het van God was”.
Lucy Walker herinnerde zich haar innerlijke strijd toen Joseph Smith haar uitnodigde zijn vrouw te worden. “Mijn ziel verzette zich met al haar gevoelens,“ schreef ze. Maar na een paar rusteloze nachten geknield in gebed vond ze verlichting toen haar kamer “gevuld werd met een heilige invloed die leek op heldere zonneschijn”. “Mijn ziel werd vervuld met een kalme, zoete vrede die ik nog nooit meegemaakt had” en “mij hele wezen werd vervuld van opperste gelukzaligheid”.
Niet iedereen had dergelijke ervaringen. Sommige Heiligen der Laatste Dagen verwierpen het beginsel van polygamie en verlieten de kerk, terwijl anderen niet aan de praktijk meededen maar getrouw bleven. Hoe dan ook, aanvankelijke afkeer en kwelling werd voor veel vrouwen en mannen gevolgd door een worsteling, een besluit en uiteindelijk licht en vrede. Heilige ervaringen maakten het voor de Heiligen mogelijk om in geloof voorwaarts te gaan. Noot 31
Het kost de meeste mensen veel moeite om hun natuurlijke gevoelens, hun socialisatie en hun geweten uit te schakelen. Veel verslagen van de worsteling die de deelnemers aan polygamie doormaakten spreken daarom over dagenlang bidden, vasten en slaapgebrek, gecombineerd met grote psychische en emotionele druk. Betwijfeld moet worden of dat de beste omstandigheden zijn om belangrijke beslissingen in te nemen.
Wat helaas ontbreekt in dit artikel is de boodschap dat religieuze leiders die vanuit een machtspositie seks afdwingen in ruil voor verlossing niet per definitie gehoorzaamd hoeven te worden (Money 2014). In plaats daarvan worden de acties van Joseph Smith goedgepraat door te stellen dat hij (en de andere mannen) het eigenlijk niet wilden maar dat de betrokken vrouwen er uiteindelijk allemaal vrede mee hadden.
Besluit
Het is bijna onmogelijk om de problemen rondom het introduceren van een controversiële praktijk als polygamie te overdrijven. Een geestelijk getuigenis van de waarheid ervan stelde Joseph Smith en andere Heiligen der Laatste Dagen in staat om dit beginsel te aanvaarden. Hoe moeilijk het ook was, de invoering van het meervoudig huwelijk in Nauvoo zorgde inderdaad voor het “opgroeien van een geslacht” voor God. Een aanzienlijk deel van de huidige leden stammen af van getrouwe Heiligen der Laatste Dagen die polygamie in de praktijk brachten. Noot 32
Helaas worden er geen bronnen vermeld op basis waarvan gesteld kan worden dat een aanzienlijk deel van de huidige mormonen afstammen van polygamisten. Wel is bekend dat een groot deel van de mormoonse hiërarchie door polygame en dynastische huwelijken met elkaar verwant is (Quinn 1997, pp. 163-197), wat bevestigt dat polygamie vooral een belangrijk hulpmiddel was om de machtsbasis van de mormoonse kerkleiders te vestigen en uit te bouwen (zie noot 25 bij dit artikel en noot 11 bij het artikel Polygamie en gezinnen in Utah in de negentiende eeuw).
Kerkleden brengen polygamie niet langer in de praktijk. In overeenstemming met de leringen van Joseph staat de kerk een man, wiens vrouw is overleden, toe om verzegeld te worden aan een andere vrouw als hij hertrouwt. Bovendien mogen leden verordeningen uitvoeren ten behoeve van overleden mannen en vrouwen die bij leven meer dan eens getrouwd waren, waarbij ze verzegeld worden aan iedere partner waarmee ze wettig getrouwd zijn geweest. Hoe deze relaties er in het hiernamaals uit zullen zien, is niet bekend, en veel familiebanden zullen in een volgend leven uitgezocht worden. Heiligen der Laatste Dagen worden aangemoedigd om onze wijze Hemelse Vader te vertrouwen, die van zijn kinderen houdt en alles doet voor hun groei en verlossing. Noot 33
Andere sporen van polygamie die vandaag de dag nog te zien zijn in het beleid van de mormoonse kerk zijn:
* Hoewel mannen wier vrouw is overleden voor de kerk mogen hertrouwen, zoals in deze alinea wordt beschreven, mogen vrouwen wier man is overleden dat niet.
* Een uitvloeisel hiervan is dat het voor jonge mormoonse weduwen moeilijk is om in hun eigen kerk een nieuwe man te vinden. De mormonen geloven dat de kinderen van deze tweede man in het hiernamaals aan de eerste man zullen toebehoren. De auteurs van dit artikel veinzen hierover weliswaar onwetendheid door te stellen dat het niet bekend is hoe dergelijke relaties er in de eeuwigheid zullen uitzien, maar dat zou de hele mormoonse verzegelingstheologie onderuit halen.
* Gescheiden vrouwen die voor de kerk willen hertrouwen, moeten een kerkelijke scheiding aanvragen. Mannen hoeven dat niet en kunnen op die manier voor de kerk getrouwd zijn met meerdere levende vrouwen.