Steven Hassans BITE-model en de mormoonse kerk

In dit artikel wordt aangegeven in welke mate de mormoonse kerk aan de criteria van het BITE-model van Steven Hassan voldoet. Deze beoordeling wordt hier verder niet onderbouwd maar is gebaseerd op de kennis en ervaring van ruim dertig jaar actief lidmaatschap van deze kerk.


Het BITE-model laat zien hoe sekten het denkvermogen van hun volgelingen aantasten met behulp van:

I. Behaviour Control (gedragscontrole)
II. Information Control (informatiecontrole)
III. Thought Control (gedachtencontrole)
IV. Emotional Control (emotionele controle)

I. Gedragscontrole

1. Regulering van de fysieke werkelijkheid
a. Waar, hoe en met wie het lid woont en omgaat: Ja
b. Wat voor kleding, kleuren of haar het lid draagt: Ja
c. Welk voedsel en drinken het lid nuttigt en verwerpt: Ja
d. Hoeveel slaap een lid krijgt: Nee
e. Financiële afhankelijkheid: Nee
f. Weinig tot geen tijd voor ontspanning, vermaak of vakanties: Ja
2. Beloningen en straffen: Ja

3. Individualisme ontmoedigd, groepsdenken bevorderd: Ja

4. Strenge regels en voorschriften: Ja

5. Gehoorzaamheid en afhankelijkheid: Ja

II. Informatiecontrole

1. Misleiding
a. Opzettelijk informatie achterhouden: Ja
b. Informatie verdraaien om haar aanvaardbaar te maken: Ja
c. Liegen: Ja
2. Toegang tot informatiebronnen buiten de sekte minimaal of ontmoedigd
a. Boeken, artikelen, kranten, TV, radio: Ja
b. Kritische informatie: Ja
c. Voormalige leden: Ja
d. Leden zo bezig houden dat zij geen tijd hebben om na te denken: Ja
3. Informatie in hokjes indelen; wij tegen hun
a. Informatie niet vrij toegankelijk: Ja
b. Informatie verschilt van niveau tot niveau in de hiërarchie: Ja
c. Leiding beslist wie wat moet weten: Ja
4. Elkaar in de gaten houden wordt aangemoedigd
a. Mensen systematisch aan elkaar koppelen ter controle: Ja
b. Afwijkend gedrag, gevoelens of gedachten aan de leiding rapporteren: Ja
5. Uitgebreid gebruik van informatie die door de sekte zelf vervaardigd wordt
a. Nieuwsbrieven, bladen, tijdschriften, audiobanden, videobanden, etc.: Ja
b. Verkeerde citaten, uitspraken van bronnen buiten de sekte uit hun verband halen: Ja
6. Onethisch gebruik van bekentenissen
a. Informatie over "zonden" gebruikt om identiteitsgrenzen aan te tasten: Nee
b. Oude "zonden"gebruikt voor manipulatie en controle; geen vergeving: Ja
III. Gedachtencontrole

1. De noodzaak om de leer van de groep als "waarheid" te verinnerlijken
a. Model = werkelijkheid: Nee
b. Zwart-witdenken: Ja
c. Goed tegen kwaad: Ja
d. Wij tegen de anderen: Ja
2. Het gebruik van "geladen" taal (gekenmerkt door clichés die het denken stoppen): Ja

3. Alleen "goede" en "passende" gedachten worden aangemoedigd: Ja

4. Technieken die het denken hinderen
a. Ontkenning, rationaliseren, rechtvaardigen, wensdenken: Ja
b. Chanting: Nee
c. Mediteren: Nee
d. Bidden: Ja
e. Spreken in tongen: Nee
f. Zingen of neuriën: Ja
5. Kritische vragen over de leider, de leer of het beleid zijn nooit legitiem: Ja

6. Geen enkel ander geloof wordt gezien als legitiem, goed of nuttig: Ja

IV. Emotionele controle

1. Gevoelens manipuleren en inperken: Ja

2. Het gevoel opwekken dat problemen altijd de schuld zijn van het lid, nooit de leider of de groep: Ja

3. Overmatig gebruik van schuldgevoelens
a. Schuldgevoelens over identiteit
(i) wie je bent (je potentieel niet bereiken): Ja
(ii) je familie: Ja(iii) je verleden: Ja
(iv) met wie je omgaat: Ja
(v) je gedachten, gevoelens, daden: Ja
b. Sociale schuldgevoelens: Ja
c. Historische schuldgevoelens: Ja
4. Overmatig gebruik van angstgevoelens
a. Angst om zelfstandig te denken: Ja
b. Angst voor de "buitenwereld": Ja
c. Angst voor vijanden: Ja
d. Angst om je "zaligheid" te verliezen: Ja
e. Angst om de groep te verlaten / te worden uitgesloten: Ja
f. Angst voor afkeuring: Ja
5. Extreme emotionele hoogte- en dieptepunten: Nee

6. Rituele, en vaak openbare biechten: Nee

7. Fobieën aankweken
a. Geen geluk of vervulling buiten de groep: Ja
b. Verschrikkelijke gevolgen als je de groep verlaat: hel, ziekten, ongelukken, etc.: Ja
c. Voormalige leden buitensluiten; angst om afgewezen te worden door vrienden en familie: Ja
d. Er is geen geldige reden om de groep te verlaten: Ja
Ga terug naar het artikel over de psychologische effecten van de mormoonse kerk op haar leden.