Praten met mormoonse zendelingen is dus nooit vrijblijvend. Als u iets wilt weten over het mormonisme, moet u niet bij de zendelingen zijn want zij zijn erop getraind om u zo weinig mogelijk concrete informatie te geven. Als u deze website heeft gelezen, weet u meer over het mormonisme dan de meeste zendelingen.
Alle citaten uit het artikel hieronder komen uit het officiële mormoonse zendingshandboek Predik mijn Evangelie.
Hoe werkt het mormoonse zendingssysteem?
De kern van de mormoonse zendingsmethode wordt gevormd door een systeem van “toezeggingen” dat werkt volgens het principe: “geef ze een vinger en ze pakken uw hele hand”. De eerste toezeggingen die de zendelingen van u vragen, lijken redelijk onschuldig maar stap voor stap zullen zij u steeds meer en steeds verdergaande toezeggingen ontlokken, o.a. over uw tijdsbesteding, uw eetpatroon, uw seksleven, uw financiën, etc.
> Lees hier alle toezeggingen
Wat is het doel van al deze toezeggingen?
De toezeggingen uit het mormoonse zendingssysteem zijn actie-gericht en bedoeld om uw gedrag te beïnvloeden. Geen enkele toezegging heeft betrekking op de mormoonse theologie; de “lessen” waarin de mormoonse zendelingen hun boodschap verpakken, zijn niet meer dan een kapstok om de toezeggingen aan op te hangen. Het zendingshandboek instrueert de zendelingen hierover als volgt:
“Concentreer u op de toezeggingen en de vragen van het doopgesprek. Geef zo les dat mensen toezeggingen willen doen en zich voorbereiden op de doop en de bevestiging. Begrijp de vragen van het doopgesprek en de toezeggingen die bij iedere les horen. Stel vast wat iemand door toedoen van uw onderwijs moet weten, voelen en doen (…) Denk eraan dat het uiteindelijke doel is dat uw onderzoekers de doop en de bevestiging van het herstelde evangelie van Jezus Christus accepteren” (Predik mijn Evangelie 2004, pp. 20, 21).
Hoe proberen de zendelingen mensen toezeggingen te laten doen?
In het zendingshandboek Predik mijn Evangelie (2004) staan een aantal technieken waarmee de zendelingen mensen ertoe te brengen toezeggingen te doen:
Voor het blok zetten: “Een aanmoediging om een toezegging te doen, wordt vaak als een vraag gesteld waarop met ja of nee kan worden geantwoord” (p. 213).
Omkopen: “Mensen hebben een reden nodig om hun gedachten en daden te veranderen. Beloofde zegeningen zijn vaak een krachtige motivatie om God te gehoorzamen” (p. 214).
Inspelen op gevoelens: “Een getuigenis geven is een eenvoudige directe verklaring van onze overtuiging - een gevoel, een verzekering, een overtuiging van de waarheid van het evangelie” (p. 215).
Controleren/stalken: “Neem geregeld contact op, bij voorkeur dagelijks, om erachter te komen of mensen hun toezeggingen nakomen” (p. 217).
Manipuleren: “Help de onderzoekers bij het herkennen van de zegeningen die ze ontvangen als ze hun toezeggingen nakomen” (p. 217).
Belonen en straffen: “Complimenteer en bemoedig mensen die in staat zijn om hun toezeggingen na te komen (...) Spreek ook uw bezorgdheid en teleurstelling uit als mensen hun toezeggingen niet nakomen” (p. 217).
Het belang van gehoorzaamheid
De mormoonse kerk is een autoritaire, hiërarchische sekte waarin gehoorzaamheid aan de kerkleiders een belangrijke rol speelt. Gehoorzaamheid komt dan ook herhaaldelijk terug in diverse toezeggingen – ook in toezeggingen waarbij dat niet direct voor de hand lijkt te liggen, zoals bijvoorbeeld de eerste toezegging uit les 3: Gaat u uw geloof in Jezus Christus verder ontwikkelen door u in zijn evangelie te verdiepen?
De boodschap waar de zendelingen deze toezegging aan vasthangen, is deze:
“Geloof in Christus leidt tot actie. Het leidt tot oprechte en blijvende bekering. Als we geloof hebben, zullen we ons uiterste best doen om de Heiland beter te leren kennen en meer op Hem te gaan lijken. Dan willen we weten wat zijn geboden inhouden en die gehoorzamen. (…) Wij geloven in Christus, en wij geloven dat Hij wil dat we al zijn geboden onderhouden. We willen ons geloof laten blijken door Hem te gehoorzamen (…) We kunnen ook geloof in een bepaald beginsel ontwikkelen, zoals het woord van wijsheid of de wet van tiende, door eerst voldoende in Jezus Christus te geloven om zijn geboden te onderhouden. Door een bepaald gebod na te leven, leren we dat het een goed gebod is (…) Gehoorzamen we God dan zal Hij ons zegenen. Hij geeft ons de kracht om levensproblemen het hoofd te bieden” (Predik mijn Evangelie 2004, p. 64).
Emotionele manipulatie
Met name aan het begin van het bekeringstraject vragen de mormoonse zendelingen u om dingen aan te nemen op gevoel, niet met uw verstand. Zij vragen u dan om ergens over te bidden en leveren de gewenste uitkomst van het gebed meteen mee:
- Gaat u het Boek van Mormon lezen en God vragen of het boek het woord van God is?
- Gaat u bidden om te weten dat Joseph Smith een profeet was?
- Gaat u bidden om erachter te komen of wat wij besproken hebben waar is?
De basis voor de eerste toezegging staat in het Boek van Mormon zelf: “En wanneer gij deze dingen ontvangt, spoor ik u aan God, de eeuwige Vader, in de naam van Christus te vragen of deze dingen niet waar zijn; en indien gij vraagt met een oprecht hart, met een eerlijke bedoeling en met geloof in Christus, zal Hij de waarheid ervan aan u openbaren door de macht van de Heilige Geest” (Boek van Mormon 2004, p. 673)
Dit vers bevat niet alleen het gewenste antwoord op uw gebed maar ook een “ontsnappingsclausule” voor het geval u dat antwoord niet krijgt: dan was u niet oprecht of eerlijk genoeg, of had u onvoldoende geloof in Christus. Deze goedkope truc wordt ook na het bekeringstraject veelvuldig toegepast in de mormoonse kerk om kritische vragen of opmerkingen weg te wuiven.
Dit alles betekent niet dat u gevoelens helemaal geen rol moet laten spelen bij het nemen van beslissingen. De beste manier om ingrijpende beslissingen te nemen is juist door gevoel en verstand beide te laten spreken. Maar in de mormoonse zendingsmethode is geen plaats voor verstandelijke overwegingen. De zendelingen zijn er juist op getraind om niet inhoudelijk op uw vragen in te gaan maar alles terug te brengen tot de vraag of het Boek van Mormon waar is.
Hoe zendelingen inhoudelijke vragen ontwijken
Op p. 117 van het Mormoonse zendingshandboek Predik mijn Evangelie (2004) wordt beschreven hoe de zendelingen om moeten gaan met inhoudelijke vragen over het mormonisme: niet door er serieus op in te gaan maar door ze te negeren en terug te brengen tot de enkele vraag of het Boek van Mormon “waar” is:
“Veel mensen zullen niet alles geloven wat u verkondigt. President Ezra Taft Benson heeft gezegd dat het Boek van Mormon de belangrijkste hulpbron kan zijn om op dergelijke situaties te reageren:
‘We moeten het Boek van Mormon gebruiken om bezwaren tegen de kerk weg te nemen.’
‘Alle bezwaren, of ze nu over abortus, meervoudig huwelijk, de sabbat of iets anders gaan, hangen af van de vraag of Joseph Smith en zijn opvolgers profeten van God waren die openbaring van God ontvingen.‘
‘Het enige probleem dat de tegenspreker moet oplossen, is of het Boek van Mormon waar is. Want als het Boek van Mormon waar is, dan is Jezus de Christus, dan was Joseph Smith zijn profeet, dan is De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen waar - onder leiding van een profeet die openbaring ontvangt.’
‘Het is onze belangrijkste taak om het evangelie doeltreffend te verkondigen. We zijn niet verplicht om op ieder bezwaar in te gaan. Uiteindelijk staat ieder mens met zijn rug tegen de muur van het geloof, en daar moet hij een keuze maken.’
Oprechte onderzoekers kunnen bijvoorbeeld bezwaar maken tegen wat u over het woord van wijsheid hebt verteld. Zorg dat zij inzien dat hun eigenlijke vraag is of Joseph Smith als profeet van God sprak toen hij dit gebod in deze bedeling openbaarde. U kunt zeggen: ‘Als u het geloof wilt opbrengen om deze leer te aanvaarden, hebt u de verzekering nodig dat God ons dit gebod door middel van openbaring aan de profeet Joseph Smith heeft gegeven. Om erachter te komen of Joseph Smith een profeet van God was, moet u het Boek van Mormon lezen en erover bidden.’
Onderzoekers moeten zelf hun problemen oplossen en hun bezwaren laten varen. U kunt hen helpen door hun aandacht te vestigen op wat hun geloof in Jezus Christus zal versterken - het Boek van Mormon lezen en erover bidden. Als zij hun getuigenis van de herstelling versterken, zullen ze de kracht hebben om hun problemen op te lossen en hun bezwaren te laten varen.
Als u over hun bezwaren praat, vergeet dan niet dat onze kennis bij hedendaagse profeten vandaan komt - Joseph Smith en zijn opvolgers - die rechtstreekse openbaring van God ontvangen. De eerste vraag die een onderzoeker daarom moet beantwoorden is of Joseph Smith een profeet was. Die vraag kan hij of zij beantwoorden door het Boek van Mormon te bestuderen en erover te bidden.”
Zendelingen en privacy
De mormoonse zendelingen hebben maar één doel: zoveel mogelijk mensen tot het mormonisme bekeren. Op dit doel worden zij dagelijks afgerekend met behulp van formulieren en rapportages. Als de zendelingen bijvoorbeeld bij iemand binnen gelaten zijn, moeten zij na afloop drie formulieren invullen (zie het zendingshandboek Predik mijn Evangelie):
1. Onderwijsstaat (pp. 153-154): met dit formulier houden de zendelingen gedetailleerde gegevens (alles wat ze te weten kunnen komen) bij over belangstellenden, nieuwe leden en minderactieve leden die zij onderwijzen. Als er een onderwijsstaat is gemaakt, moet die in de gebiedsmap blijven totdat de persoon of het gezin volledig actief in de kerk is, verhuist of overlijdt.
De gebiedsmap is een verslag van de dagelijkse activiteiten van de zendelingen. Het doel van deze map is om de zendingswerkzaamheden van de ene zendeling aan de andere over te dragen (zendelingen blijven maar een paar maanden op dezelfde plek). De gebiedsmap wordt ook gebruikt door de kerkleiders om het werk van de zendelingen te controleren.
2. Vorderingenstaat (pp. 154-155): hiermee houden de zendelingen de vooruitgang bij van onderzoekers, nieuwe leden en minderactieve leden die zij onderwijzen. Het wordt ook gebruikt voor overleg met de leden en kerkleiders uit uw woonplaats; kopieen worden verstrekt aan de bisschop, de zendingsleider en andere leden van de wijkraad (dit zijn de leiders van uw plaatselijke mormoonse kerkgemeente).
3. Potentiële onderzoekers (p. 155): hiermee houden de zendelingen bij wie er eventueel onderzoeker zou kunnen worden (een onderzoeker is iemand die zich door de zendelingen laat onderwijzen). Ook de gegevens van dit fomulier worden gedeeld met de lokale kerkleiders om “het zendingswerk door de leden te coördineren”. Dit is een klassieke verkooptechniek: bij een bestaande klant (een kerklid) vragen of die nog andere mensen kent die interesse zou kunnen hebben in het product (de kerk).
Contact met mormoonse zendelingen is dus nooit vrijblijvend. Er wordt vanaf het eerste moment een uitvoerig dossier over u aangelegd met veel persoonlijke gegevens, dat heel lang bewaard wordt en waarin in de loop der tijd tientallen van uw mormoonse plaats- en streekgenoten inzage krijgen. Dit doen zij zonder het u te zeggen, laat staan dat er om uw toestemming gevraagd wordt.
Zolang deze gegevens niet digitaal verwerkt worden, is het niet verboden om ze te verzamelen. Sinds 2013 is er echter ook een gebiedsmap-app die "de gegevens over voormalige onderzoekers (...) in een online database opslaat en toegankelijk maakt voor de zendelingen in dat gebied". Zendelingen kunnen met de app bestaande gegevens "aanvullen met relevante informatie over de gezinnen die zij onderwijzen" zoals "toezeggingen, reacties, voortgang, leefomstandigheden, etc.".
Dit is in Nederland verboden maar het is niet bekend of de mormoonse kerk zich daaraan houdt.